...........БЯСАЛГАЛ..........

IX бүлэг: Хоосон чанар

Бурхан багш тэрхүү тогтоолыг зарлиглаж дуусаад мөн бас тэр цагт бодьсадва махасадва нар ба тэнгэр, хүн тэргүүтэй хурсан нөхөд тэдгээрт туслах хийгээд амгаланд хүргэхийн тул үнэмлэхүй үнэн хоосон чанарыг үзүүлсэн шүлэг эдгээрийг зарлиглавай:

Хосгүй гайхамшигт бусад судруудад
Хоосон чанарыг дэлгэрэнгүй номлосон тул
Харин судрын дээд Алтангэрэл үүнд
Хоосон чанарыг товчхон төдий номлоё.

Ухаан өчүүхэн амьтад нэн мунхарсан тул
Ухаж юмс бүгдийг мэдэж үл чадмуй.
Учир иймийн тул судрын дээд үүнд
Үнэмлэхүй хоосон чанарыг товч төдий номлоё.

Амьтан бүгд хожим мэдэх болох
Ирээдүйн тэдэнд нигүүлсэнгүй сэтгэлийн эрхээр,
Арга ёс шалтгаан бусад бүгдээр
Эрхт дээд судар үүнийг номлоё.

Энэхүү бие нь хоосон хот мэт бөгөөд
Эрхтэнүүд нь цэрэг дээрэмчин хулгайч адил
Хамаг бүгд нэгэн балгасанд оршивч
Харилцан бие биенээ нэн үл мэдмой.

Нүдний эрхтэн өнгө дүрсэнд шохоорхож,
Чихний эрхтэн дууг нэн сонсоно.
Хамрын эрхтэн элдэв үнэрт тачааж,
Хэлний эрхтэн үргэлжид амтанд ташуурна.

Биений эрхтэн хүрэлцэхүйн тулд гүйж,
Сэтгэлийн эрхтэн юмсыг нэн ажиглана.
Эдгээр зургаан эрхтэн янагш чанагш
Өөр өөрийн орондоо машид орж үйлдэнэ.

Дотоод сэтгэл нь илбэ мэт хөдлөх
Тэдгээр зургаан эрхтэн орныг нэн мэдрэх
Хоосон тосгонд хэн нэгэн гүйх хийгээд
Хулгайч дээрэмчин цэргүүд орших мэт.

Ямар мэтээр мэдрэх зургаан оронд орших бөгөөд
Эрхтэний явдлын орнуудыг ч машид мэдэх;
Тэр мэт сэтгэл нь орон, орших сэлт хийгээд
Эрхтэний явдлын орнуудыг ч машид мэдмүй.

Аливаа дүрс, дуу мөн үнэр хийгээд
Амт хүрэлцэхүй бас мэдлийн орон юмс,
Алин зургаан эрхтэн бүгдэд бидний сэтгэл,
Автаж эрхэнд орсон мэт хөдлөх болно.

Эрхтэн алин хаана оршин буй
Эрхтэн тэр нь мэдлийн мөн чанартай
Энэ бие нь хөдлөх үгүй, үйлдвэр үгүй ба,
Эцэстээ шимгүй шалтгаанаас гарсан мөн.

Үнэмлэхүй бус бодол сэтгэлээс гарсан,
Үйлийн эндүүрэгт хоосон балгас мэт.
Үүсгэгч шороо, гал, ус, хийнүүд
Өөр өөр зүгийн балгасанд оршино.

Үлгэрлэвээс хорт могойнууд нэг үүрэнд цуглаваас,
Үргэлжид харилцан үл зохилдох мэт.
Үзтэл махбодын дөрвөн могой тэдгээр нь ч
Хоёр нь өөдөө, хоёр нь уруу тэмүүлмой.

Дөрвөн зүг зовхист хоёр хоёр бөгөөд
Дөрвөн махбодын могой тэд эвдрэх болно.
Шороон могой ба усны могой хоёр,
Шууд доош сувиран барагдах болно.

Галын могой ба хийн могой хоёр,
Гарцаагүй дээш огторгуйд одох мөн.
Урьд үйлдсэн үйл тэдгээрийн эрхээр
Ухамсар, сүнс бүгд орноосоо явмой.

Тэнгэр, хүн, гурван муу заяа зэрэг
Тэр мэт үйлдсэн үйлийн сансарт төрмүй.
Бадгана, хий, шар нь барагдах болбоос,
Баас, шээс, бөөлжсөөр бие нь дүүрч,
Хэн ч үл баясах хорхойн цогцос болж,
Хүүрийн дотор орхигдож мод мэт хатна.

Охин тэнгэр чи бээр эдгээр жам ёсыг хар.
Орчлон энд амьтан хэн нэгэн байхнаа ч,
Юмс үзэгдэл тэд бүгд хоосон чанартай.
Мунхаг сэтгэлийн шалтгаанаас гарсан мөн юм.

Их махбод эдгээр нь ихээс гарах бус,
Үл гарахаас гарсан, гарах нь үгүй болой.
Алины тул гарсан ч бус, эс гарсан ч бус
Тиймийн тул их махбод хэмээн би өгүүлсэн.
Байгаа бус ба, хэзээ ч байгаа бус.

Мунхаг сэтгэлийн шалтгаанаас гарсан мөн.
Мунхаг энэ нь байгаа бус бөгөөд
Тиймээс би мунхаг үүнийг номлосон.
Хуран үйлдсэн, тийн мэдэл, нэр, дүрс сэлт
Хамаг төрөн түгэхүй, хүрэлцэхүй, мэдрэхүй хийгээд

Тачаахуй, хүсэхүй түүнчлэн сансар хийгээд
Төрөх, хөгшрөх, үхэх гаслан хорлол бүгд
Орчлонгийн зовлон санаа сэтгэлд багташгүй
Орчлонгийн хүрд ямар мэт оршсон бүгд
Эс гарсанаас гарсан ба үл гарсан хийгээд
Ёс бусын сэтгэлээр нэн ажиглах хийгээд

Би-д барих үзлийг тасалж үйлд;
Билгүүний илдээр нисванисын торыг тасал;
Гутамшгийн оронд хоосон болохыг үз;
Гэгээрлийн эрдэм агуу ихийг мэдэж үйлд.

Рашааны их хотын үүдийг ч би нээмүй
Рашааны дуслын савыг ч бүхэнд үзүүлмүй.
Рашааны их хот түүнд би ормуй.
Рашааны дуслаар өөрийгөө би цэнгүүлмүй.

Дээд номын их хэнгэргийг би дэлдмүй.
Дээд номын цагаан лавайг ч би үлээмүй.
Дээд номын зулыг би бадраамуй.
Дээд номын хурыг би буулгамуй.

Нисванисын дайсны чуулганыг би ялна.
Номын дуаз дээдийг би өргөнө.
Гутамшигт орчлонгийн далайгаас амьтныг машид гэтэлгэж,
Гурван муу заяаны мөрүүдийг би хаамуй.

Өөдгүй нисванисын галаар энэлсэн амьтад,
Өмөг садан үгүй, шүтээн үгүй болсон бүгдийг
Амьтад нисванисын галаар энэлсэнийг амирлуулж,
Рашааны сэрүүн дуслаар цэнгүүлж би үйлдмүй.

Сэтгэшгүй олон галвын тэртээгээс би,
Санаанд багташгүй олон сартваахийг тахин үйлдэж,
Номын лагшин түүнийг бүрнээ эрэн хайж,
Номхон журамт явдлаар бодийн тулд хичээв.

Гар, нүд, хөлөө болон
Гишүүний дээд ба үзэсгэлэнт охин, хөвгүүнээ,
Эд, эрдэнэ, сувдан чимэг ба алт,
Элдэв их эрдэнэ, биндэръяа бүхнийг өргөсөн.

Олон мянган найлзуур мод бүгдийг
Өвс ногоо ургамал бүгдийг
Ой цэцэрлэг ба шимт газраас
Ургасан бүгдийг таслан хумиад,

Тэд бүгдийг нухлан буталж
Тун нарийн тоос мэт болгож
Огторгуйн хот мандал хэдий төдийд
Үйрмэгийн цогцыг хураан цогцлоож
Үүнийг гурван хувь хувааж чадмуй.

Газарт байгаа тоосонцор бүгд
Гурван мянган ертөнц бүгдийн
Тоосны орон санаанд багташгүй.
Амьтан бүгдийн мэдэл алин

Түүнийг нэгэн амьтан болгож
Аливаа мэдэл түүгээр тооснуудын
Үйрмэгийг тоолж үйлдэх аваас,
Бүх амьтдаас үлэмж илүү
Билиг ухаан төгөлдөр хүмүүс бээр
Бүгдийг тоолж чадах байхнаа ч
Бурханы ухааныг үл чадмуй.

Онцгой их чадагчийн билгүүн
Үтэр түргэн сэтгэх боловч
Олон голди галавын турш
Алинд ч тоолж үл чадмуй.



Хутагт Алтангэрэлт буюу судрын аймгийн дээд эрхэт хаан хэмээх их хөлгөн судраас “Хоосон чанар“ хэмээх есдүгээр бүлэг болой.



Эх сурвалж: http://www.fpmt.org/teachers/zopa/advice/pdf/GLS-last.pdf




Сайн үйлс дэлгэрэх болтугай.