...........БЯСАЛГАЛ..........

Монголоос гадна Азийн олон оронд Буддагийн мэндэлсэн өдрийг ард нийтийн баяр наадмын хүрээнд тэмдэглэн өнгөрөөдөг билээ. Ялангуяа Шриланк, Мьянмар, Тайланд зэрэг өмнөд азийн орнуудад Буддагийн мэндэлсэн өдрийг Бэсак /Vesak/ хэмээдэг. Бэсак нь билгийн тооллын 4-р сарын 15 хэмээн үздэг болно.

Тайланд:
Нийт хүн амны 97% нь Буддын шашинтан энэ улс нь 4-р сарын 15 ны өдрийг Вэсак хэмээн нэрлэдэг. Энэ өдөр улсын баяр наадмын хэмжээнд 35 өдрийн турш улсын далбаа болон Буддын шашны далбааг өндөрт мандуулж хийд тус бүртээ номын айлдварыг айлдаж тэдгээрийг зурагт болон радиогаар шууд нэвтрүүлдэг. Вэсакад оролцож байгаа сүсэгтэн нар нь дэнлүү болон лаа тэргүүтнийг асааж алтан цаасыг Бурханы хөрөг лагшинд түрхэн нааж хүслээ шивнэдэг уламжлалтай. Ялангуяа Тайланд хүмүүс Буддагийн мэндэлсэн өдөр хамгийн ариун нандин зүйлийг хувраг нарт өргөл болгон өргөдөг уламжлалаар хоол хүнс, цэцэг, ариун цэврийн цаас зэрэг өдөр тутмын хэрэглээг ч өргөдөг уламжлал тогтсон байна. ,

Мьянмар

Хүн амны 85% буддын шашинтан бөгөөд Буддагийн мэндэлсэн өдрийг “Гасуншүүнэтүн” хэмээдэг бөгөөд тэр үгийн утга нь “тугалаг усыг бодь модонд шүршэн өргөх” гэсэн утгатай юм. Сүсэгтэн нар нь буян хураахын тухайтад мөнгөн саваар ус хутган бяцхан буддад угаал өргөх ба суврага шүтээний өмнө зул өргөн хүслээ шивнэдэг уламжлалтай. Угаал өргөсний дараа Мьянмар улсын ард нийтээр их хаалгыг нээн зам гарч хүмүүст цай, жимс, тамхи зэргийг өргөл өргөдөг.

Тайланд:
Нийт хүн амны 97% нь Буддын шашинтан энэ улс нь 4-р сарын 15 ны өдрийг Вэсак хэмээн нэрлэдэг. Энэ өдөр улсын баяр наадмын хэмжээнд 35 өдрийн турш улсын далбаа болон Буддын шашны далбааг өндөрт мандуулж хийд тус бүртээ номын айлдварыг айлдаж тэдгээрийг зурагт болон радиогаар шууд нэвтрүүлдэг. Вэсакад оролцож байгаа сүсэгтэн нар нь дэнлүү болон лаа тэргүүтнийг асааж алтан цаасыг Бурханы хөрөг лагшинд түрхэн нааж хүслээ шивнэдэг уламжлалтай. Ялангуяа Тайланд хүмүүс Буддагийн мэндэлсэн өдөр хамгийн ариун нандин зүйлийг хувраг нарт өргөл болгон өргөдөг уламжлалаар хоол хүнс, цэцэг, ариун цэврийн цаас зэрэг өдөр тутмын хэрэглээг ч өргөдөг уламжлал тогтсон байна.

Шриланк:
Нийт ард иргэдийн 80% хувиас дээш Буддын шашинтан энэ улс нь Вэсак –г 4-р сарын 15 болон дараах 16-ны өдрүүдийг амралтын өдөр болгож Буддагийн мэндэлсэн болон гэгээрсэн, нирваан дүр үзүүлсэн өдрүүдийг хамтадган маш том наадам зохиодог юм. Бүхий сүсэгтэн нар цагаан хувцас өмсөж өдрийн турш сүм хийдэд өнгөрөөдөг бөгөөд цагаан хувцас нь цэвэр ариун хиргүй тунгалагийг бэлэгдэнэ. Сүсэгтэн нар нь тосон зул дэнлүү, цэцэг, хүж тэргүүтнийг сүмд өргөл өргөх ба хувраг нарын хэрэгцээтэй орхимж, саван алчуур зэрэг амьдралын хэрэгцээт зүйлсийг бас өргөл болгон өргөдөг уламжлалтай. Хувраг нар нь бүхэл өдрийн турш хийддээ уншлага уншиж, сургаал айлдвар айлдаж сүсэгтэн нар нь бясалгал хийх судар унших зэргээр өнгөрүүлдэг. Мөн тус өдөр “Будда Шагжамүнигийн шүд” –ийг олон нийтэд ил гаргаж 108 зааны гайхамшигт үзүүлбэр тоглолт жагсаал зэрэг үзүүлбэрүүд болдог байна.

Энэтхэг:
Ладак болон Энэтхэгийн хойт уулархаг нутаг нь Хиндү шашин хүч нөлөөтэй болсон хэдий ч одоо хүртэл буддын шашны хуучин уламжлал зан үйл үлдэн хоцорсон байдаг нь Буддагийн мэндэлсэн өдрийн дурсгал юм. Энэтхэгт Буддагийн мэндэлсэн өдрийг билгийн тооллын 4-р сарын 15 нд тохионо. Тэрхүү өдрийг Будда жаяанти / buddha jayanti/ хэмээн улсын баяр ёслол болгон нийт ард олноороо тэмдэглэдэг. Энэ өдөр Буддагийн анхны сургаалиа айлдсан Саранат-г төв болгон Бумбэй, Санчи зэрэг газруудад тэмдэглэлт наадам зохиогдож Баранаст дурсгалын жагсаал нээгддэг болно. Энэ өдрийн орой Саранатын сувраганы өмнө хувраг болон сүсэгтэн нар зул дэнлүү өргөн шөнө орой болтол суврагыг гороолон мөргөл залбирал үйлддэг.

Солонгос:
Солонгост Буддагийн мэндэлсэн өдрийг зуны эхэн сарын 08 буюу 4-р сарын 08 хэмээн үздэг бөгөөд энэ өдөр сүсэгтэн олон өөрсдийн гэр бүлийн амар амгалангийн төлөө залбирч гэрэлт дэнлүү бэлддэг байна. Гэрэлт дэнлүүний утга учир нь мунхгийн харанхуйд орших амьтадад гэрэл гэгээ түгээх болон мөн өөрсдийн ирээдүйн хүсэл мөрөөдлийг бэлэгддэг. Жишээлбэл хүүхдүүд ирээдүйд онгоцны нисгэгч болохыг мөрөөддөг бол онгоцны дүрстэй дэнлүү, усан онгоц жолоодохыг хүсэж байгаа бол усан онгоцны дүрстэй дэнлүү хийх тул тэндээс урлагийн маш содон зүйлсүүд болон сүсэгтэн олны баяр цэнгэлийн олж харж болдог юм. Тэрхүү жагсаалыг харсан сүсэгтэн олонд сүм хийдүүд болон буддын шашны байгуулагууд хувь хүмүүс нь өөрсдийн бүтээж урласан дэнлүүгээр уралдаж буй мэт сэтгэлдэл төрдөг. Энэхүү наадмыг “ёндүн чүгжэ” буюу бадамляанхуан гэрэлт наадам хэмээн нэрлэдэг.

Япон:
Нийт ард иргэдийн 80 гаруй хувь нь буддын шашинтан бөгөөд дорно дахины орнуудын дотроос цорын ганц нарны тоололоор 4-р сарын 8 ны өдөр “Хана масури” буюу цэцгийн наадам хэмээн буддагийн мэндэлсэн өдрийг ёслон тэмдэглэдэг. Сүм хийд тус бүр гол дуганы өмнө дэлбээгээ нээж буй төрөл бүрийн цэцгийн гэр бэлдэн бяцхан буддагийн дүр хөргийг залж уншлага зэргийг үйлдэн бяцхан буддап угаад өргөдөг уламжлалтай.

Тайван:
Уншлага унших зэргээр буддагийн мэндэлсэн өдрийг нам тайван өнгөрөөнө. Урсгал чиглэлээсээ хамааран аргын тоололын 4-р сарын 08 ба мөн билгийн тоололын 4-р сарын 08 нд тус бүр тэмдэглэн өнгөрөөдөг байна. Нийт иргэдийн 70% нь буддын шашинтан орон бөгөөд тэр өдөр дэнлүү асааж, цэцэг, жимс, жигнэмэг цай тэргүүтнийг өргөл өргөх мөн амьтаны амь хэтрүүлэн суллаж тавих, өндөр настны асрамж, эмнэлэг, ядуус, хүүхдийн цэцэрлэгээр очиж хоол хүнс өргөдөг байна. Мөн хувраг сүсэгтэн нарын төлөөлөл буддад угаал өргөх ёслолыг үйлддэг байна.

Непал:
Непал нь 4-р сарын 15 ны өдрийг Буддагийн мэндэлсэн өдрийг тэмдэглэдэг. Тэр өдөр нийслэл Катмандүд 1500 жилийн түүхтэй хийдийн өмнө өглөөнөөс эхлэн их хурлыг эхэлдэг. Уг ёслолд хаан болон хатан төрийн өндөрлөгүүд оролцон хөгжим бүжиг тэргүүтнээр Буддагийн чандарыг нийтийн өмнө залах ёслол болох ба оройдоо нь гэрэлт наадам зохиогддог байна.

Гонконг:
Билгийн тооллын 4-р сарын 08 нд Буддагийн мэндэлсэн өдрийг тэмдэглэдэг. Сүм хийдийн харъяа сургуулиуд олон тоогоор байдаг учраас сурагчид болон бяцхан хувраг нараар голлосон сүм хийдийн наадам болдог ба мөн сүсэгтэн нарын мөргөл наминчилгаа нь үйр цайтал үргэлжлэдэг байна. Сүм хийдүүд нь тус тусдаа чөлөөтэй байдлаар хурал ном хурж энэ өдрийг өнгөрөөнө. Мөн маш олон сүсэгтэн нар Лан-та-ү арал дээрх дэлхийн хамгийн том Буддагийн суугаа сэрэг дүрд очиж мөргөл үйлддэг байна. Энэхүү буддагийн дүр нь 202 тонн ба өндөр нь 26 митр юм.

Сайн үйлс дэлгэрэх болтугай.